بررسی رکن روانیِ قتل عمدیِ ناشی از بی پروایی آگاهانه در قانون مجازات اسلامی

یکی از نوآوری ­های قانون­گذار در تبصره ماده 292 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 ابداع قتل عمدی ناشی از بی پروایی آگاهانه است که براساس آن، قتل در اثر رفتار اولیه ارادی مرتکب به همراه آگاهی و توجهش به اینکه اقدام او نوعاً موجب قتل بر دیگری است، ارتکاب می یابد، بدون آنکه مرتکب قصد قتل کسی را داشته باشد؛ در این نوع قتل عمدی، بر خلاف ضابطه دوم قتل عمدی، نه عمد در کار واقع شده بر مجنی علیه وجود دارد و نه آگاهی و توجه مرتکب مفروض است. با این حال در هر دو نوع قتل عمدی، آگاهی و توجه مرتکب، با معیار شخصی و اقدام نوعاً موجب قتل بر دیگری، با معیار نوعی اندازه گیری می شود با این تفاوت که برخلاف ضابطۀ دوم قتل عمدی که معیار نوعی به دلیل تخصصی بودن در حیطه علم پزشکی است، در قتل عمد ناشی از بی پروایی آگاهانه، معیار نوعی به دلیل عرفی بودن تشخیص اقدام نوعاً موجب قتل بر دیگری، انسان متعارف است. با این وصف، انتظار می رود قانون گذار با محدودکردن قصاص به قتل عمد واقعی، برای قتل ناشی از بی پروایی آگاهانه به دلیل فقدان قصد صریح قتل، مجازات تعزیری در نظر گیرد.